Rozdział II - Od cyfry do liczby

Cyfra jako ilość – wprowadzenie do rozumienia wartości liczbowej

Wstęp dla nauczyciela
W wieku przedszkolnym dzieci po raz pierwszy stykają się z pojęciem liczby nie tylko w codziennym życiu, ale również w celowo organizowanych sytuacjach edukacyjnych. To czas, w którym stopniowo zaczynają rozumieć, że cyfra to nie tylko symbol graficzny, lecz także oznaczenie konkretnej ilości. Nauka nadawania cyfrom wartości to fundament edukacji matematycznej – bez niego trudno będzie dziecku przejść do dalszych etapów, takich jak dodawanie, odejmowanie czy zrozumienie wartości pozycyjnej.

W tym rozdziale koncentrujemy się na wspieraniu dzieci w kojarzeniu cyfry z jej znaczeniem liczbowym, czyli z odpowiadającą jej ilością elementów. Poprzez konkretne, aktywne działania – budowanie, układanie, porównywanie – dzieci przyswajają wiedzę poprzez doświadczenie.

Zabawy z wykorzystaniem klocków Korbo idealnie wspierają ten proces. Klocki są kolorowe, atrakcyjne, łatwe do manipulowania i umożliwiają wielozmysłowe uczenie się: dziecko widzi, dotyka, buduje, przelicza i porównuje.

Dlaczego to takie ważne?
Uczenie dzieci, że każda cyfra ma swoją wartość, rozwija:
● rozumienie pojęcia liczby (np. 3 = trzy przedmioty),
● umiejętność liczenia rzeczywistych obiektów,
● zdolność porównywania liczb (więcej, mniej, tyle samo),
● myślenie konkretno–abstrakcyjne,
● poczucie sprawczości i samodzielności.

W zaproponowanych ćwiczeniach dzieci nie tylko poznają cyfry, ale przede wszystkim działają z nimi w praktyce – przeliczają klocki, budują struktury, rozwiązują zagadki, podejmują decyzje i wyciągają wnioski.

Ten rozdział zawiera 10 sprawdzonych ćwiczeń, które można elastycznie dostosowywać do możliwości grupy i konkretnych sytuacji w sali. Każde z nich wspiera dzieci w rozwijaniu zrozumienia liczby jako wielkości – przez zabawę, ruch i twórcze działanie.

Zabawa 1: Klockowy licznik

Cel dydaktyczny:
Dziecko łączy zapis cyfry z jej wartością liczbową.

Materiały:
● 6 kolorowych kół zębatych Korbo (dla każdego dziecka)
● dwie platformy Korbo dla każdego dziecka
● Kartoniki z cyframi 1–6

Przebieg zabawy:
1. Rozdaj dzieciom po sześć kół zębatych Korbo i dwie platformy. Dzieci łączą ze sobą platformy.
2. Pokazuj po kolei kartoniki z cyframi (np. 2, 5, 3).
3. Dzieci mają za zadanie ułożyć na platformie tyle klocków, ile wskazuje cyfra i zakręcić nimi.
4. Wspólnie liczycie i sprawdzacie: „Czy kręci się dokładnie 5 klocków?”.

Wariant:
Zamiast kręcić kołami na platformach koła zębate można również łączyć ze sobą tworząc wieżę.

Zabawa 2: Kolorowa liczba

Cel dydaktyczny:
Dziecko rozumie, że wartość cyfry to ilość elementów, które można policzyć.

Materiały:
● Kartoniki z cyframi 1–6
● Koła zębate Korbo w sześciu dowolnych kolorach (np. 3 czerwone, 3 zielone itd.)

Przebieg zabawy:
1. Połóż przed dziećmi kartonik z cyfrą.
2. Zadaniem dziecka jest odnaleźć i położyć przed sobą odpowiednią liczbę klocków w wybranym kolorze.
3. Na przykład: do cyfry „3” dziecko wybiera 3 niebieskie klocki.
4. Dzieci liczą głośno każdy klocek podczas układania.

Dzieci mogą też bawić się w tę zabawę w parach:
Przygotuj większą ilość kartoników z cyframi. Umieść je w pojemniku. Jedno dziecko losuje kartonik i przekazuje drugiemu, które musi wskazać taką ilość jaka jest przedstawiona na kartoniku.

Wariant:
Zamień zadanie w zabawę ruchową – dzieci przynoszą z innego miejsca sali tyle klocków, ile wskazuje cyfra.

Zabawa 3: Klockowy kod liczbowy - zabawa do pracy w parach

Cel dydaktyczny:
Dziecko rozpoznaje cyfry i dopasowuje do nich odpowiednią liczbę klocków.

Materiały:
● Paseczki z zapisanymi trzema cyframi o wartościach od (1-4) (np. 1–4–2)
● Koła zębate Korbo – po 4 klocki w każdym kolorze na parę.

Przebieg zabawy:
1. Dzieci losują „kod” składający się z trzech cyfr.
2. Ich zadaniem jest zbudować wieżę złożoną z trzech bloków – każdy segment wieży powinien mieć tyle klocków, ile wskazuje dana cyfra.
3. Dzieci budują zatem np. 1 klocek (czerwony), 4 (zielone), 2 (żółte) – każdy segment może mieć inny kolor.

Wariant:
Dzieci wymieniają się zbudowanymi wieżami i odgadują, jaki był ich kod cyfrowy.

Zabawa 4: Porównywanki z klocków

Cel dydaktyczny:
Dziecko porównuje liczby i rozumie pojęcia „więcej”, „mniej”, „tyle samo”.

Materiały:
● Koła zębate Korbo, walce
● Kartoniki z cyframi (jeżeli praca indywidualna to cyfry 1-6, jeżeli praca

Przebieg zabawy:
1. Dzieci losują po dwa kartoniki z cyframi.
2. Przy każdym kartoniku umieszczają tyle klocków ile wskazuje cyfra.
3. Następnie, układają kartoniki jeden pod drugim i po prawej stronie kartoników układają klocki jeden obok drugiego.
4. Dzieci porównują ilość klocków przy górnym i dolnym kartoniku.
5. Nazywają: „5 to więcej niż 3”, „4 to tyle samo co 4”.

Wariant łatwiejszy – praca w parach, cyfry 1-5, tylko koła zębate
Każde z dzieci losuje jeden kartonik, buduje wieżę z kół zębatych w takiej ilości ile wskazuje cyfra. Dzieci porównują między sobą wieże i nazywają – “5” kół to więcej niż “3”

Zabawa 5: Klockowy konstruktor liczbowy

Cel dydaktyczny:
Dziecko porządkuje liczby według rosnącej lub malejącej wartości.

Materiały:
● Klocki Korbo
● Kartoniki z cyframi 1–6

Przebieg zabawy:
1. Rozłóż na dywanie kartki z cyframi od 1 do 6.
2. Każde dziecko ma za zadanie zbudować konstrukcje z klocków przy każdym kartoniku z tylu klocków, ile wskazuje każda cyfra.
3. Układa je przy odpowiednich kartkach.
4. Efektem jest szereg konstrukcji zbudowanych z takiej liczby klocków ile wskazuje kartonik – klocki ułożone w porządku rosnącym lub malejącym.

Wariant
Zabawa w detektywa – w jedna z cyfr jest konstrukcja, która składa się z mniejszej lub większej ilości klocków, dzieci muszą odnaleźć błąd i przenieść konstrukcję w odpowiednie miejsce.

Zabawa 6: Skacząca cyfra

Cel dydaktyczny:
Dziecko kojarzy zapis cyfry z ilością ruchów lub działań.

Materiały:
● Kartoniki z cyframi 1–6
● 6 kolorowych klocków Korbo

Przebieg zabawy:
1. Każde dziecko losuje kartonik z cyfrą i układa przed sobą tyle klocków, ile wskazuje cyfra.
2. Za każdy klocek dziecko wykonuje jeden skok, klaśnięcie lub inny prosty ruch.
3. W ten sposób dziecko „przelicza ruchem” i odczuwa wartość liczbową ciała.

Wariant
1. Można zbudować konstrukcję z tylu klocków ile było ruchów – połączenie działania fizycznego z budowaniem.
2. Nauczyciel może też określić ilość klocków klaśnięciami (lub podskokami) – każde dziecko słucha ilości klaśnięć następnie dobiera taką ilość klocków i prezentuje ją nauczycielowi (wersja dla młodszych) lub buduje z niej konstrukcję.

Zabawa 7: Wydaj tyle, ile masz

Cel dydaktyczny:
Dziecko operuje ilością zgodnie z jej wartością liczbową, ćwiczy odejmowanie konkretne.

Materiały:
● 6 klocków Korbo dla każdego dziecka
● Kartoniki z cyframi 1–6
● Pojemnik („bank klocków”)

Przebieg zabawy:
1. Dziecko ma 6 klocków jako „swoje zapasy”.
2. Losuje kartonik z cyfrą, np. 3.
3. Odkłada do banku tyle klocków, ile wskazuje cyfra.
4. Pozostałe klocki przelicza – ile zostało?

Wariant
Zamiana ról – dziecko podaje koledze cyfrę, a ten wykonuje odpowiednie działanie.

Zabawa 8: Wieża z cyfrą w środku

Cel dydaktyczny:
Dziecko rozpoznaje zapis cyfry wśród innych symboli i odnosi go do konkretnej ilości.

Materiały:
● Walce Korbo (po 10 na osobę)
● Karty pracy z cyframi, literami i symbolami

Przebieg zabawy:
1. Na klockach lub karteczkach zapisane są różne znaki (litery, cyfry, znaki graficzne).
2. Zadaniem dziecka jest odnaleźć spośród nich cyfrę i zbudować wieżę z tylu walców jaka cyfra wskazana jest na karteczce. Walce mogą być ułożone jeden na drugim lub można z nich zbudować konstrukcję (np. piramidę).
3. Następnie pytamy dzieci ile w swojej wieży mają walców czerwonych, niebieskich, zielonych (przeliczanie), powoli mogą też tworzyć proste działania słowne – mam trzy walce czerwone i dwa niebieskie, czyli razem pięć.
4. Ćwiczenie rozwija umiejętność selekcji informacji i rozpoznawania cyfr w różnych kontekstach.

Wariant
Dodaj zabawę słowną – dzieci próbują rozpoznać inne znaki i wyjaśnić co oznaczają (np. litery) a potem szukają tylko cyfr.

Zabawa 9: Ile kroków do celu?

Cel dydaktyczny:
Dziecko przelicza klocki jako kroki i rozumie, że cyfra wyznacza odległość.

Materiały:
● Kartoniki z cyframi
● Klocki Korbo (walce – mogą tworzyć trasę)
● Zabawka lub cel (np. figurka, miś)

Przebieg zabawy:
1. Z około 100 walców układamy całą grupą trasę (linię) na końcu trasy umieszczamy zabawkę. Trasę można wydłużać lub skracać w czasie zabawy.
2. Dziecko losuje cyfrę (np. 4).
3. Wykonuje tyle kroków obok klocków ile wskazuje cyfra – zatrzymując się przy celu lub przed nim.
4. Sprawdzamy: czy wystarczyło kroków? Czy kroków trzeba było więcej? O ile kroków jest za dużo?

Zabawa 10: Liczby do pary

Cel dydaktyczny:
Dziecko uczy się rozpoznawać pary liczba–ilość (cyfra–ilość klocków).

Materiały:
● Klocki Korbo
● Kartoniki z cyframi
● Kartoniki z rysunkami wież (np. wieża z 4 klocków)

Przebieg zabawy:
1. Rozłóż kartoniki z cyframi i ilustracje wież.
2. Dzieci mają odnaleźć właściwe pary – cyfrę i rysunek wieży, które do siebie pasują.
3. Po dopasowaniu buduje rzeczywistą wieżę z klocków i sprawdza zgodność.

Wariant
Dodaj element losowania: dziecko losuje jedną część pary i szuka jej drugiej połowy na dywanie.